همه چیز از وقتی شروع شد که بانوی ارشد فتحعلی شاه یک میهمانی ترتیب داد و از الیزابت مک نیل همسر جان مک نیل دعوت کرد که در این میهمانی شرکت کند.

اولین دایرکننده بوتیک و مد در ایران
مد و مدگرایی در ایران از زمان قاجاریه و با سفر ایرانیان به فرنگ آغاز می شود. همچنین تاریخ نگاران از دوره قاجار به عنوان آغاز دوره غربگرایی یاد می کنند، البته دو مفهوم «غرب‏گرایی» و «مدگرایی» معنا و مفهوم متفاوتی دارند، ولی در سیر تحولات تاریخی و اجتماعی، سرنوشت این دو موضوع به هم گره خورده؛ به گونه‏ای که هرگاه صحبت از مدگرایی به میان می آید ناخودآگاه مفهوم غرب گرایی در ذهن متبادر می شود.

در دوره قاجار، درباریان با مسافرت‏های پرهزینه به اروپا برای نخستین بار با پوشش‏ های غربی آشنا شدند. همچنین ادامه تحصیل برخی دانشجویان و محصلان ایرانی در فرنگ، هرچه بیشتر زمینه تغییر دیدگاه نسبت به هویت ملی-مذهبی را فراهم آورد.

با آغاز دوره پهلوی، الگوسازی نادرست از مظاهر پیشرفت به اوج خود رسید. پهلوی اول پس از مسافرت به ترکیه و دیدار با آتاتورک و دیدن مظاهر غرب، به کشف حجاب از زنان و یکدست کردن لباس مردان دستور داد.

در این برهه از تاریخ کشور، تغییر و تحولات در پوشش زنان و مردان، با نام «مد و مدگرایی» صورت نگرفت، ولی نوعی تحمیل مدهای اجباری به ایرانی ‏ها بود که با مقاومت مردم و روحانیت رو به رو شد و این موضوع نقطه‏ ای تاریک در تاریخ کشور به حساب می آید.

مدگرایی اختیاری به شکل امروزی در زمینه پوشاک با بازگشت یه بانوی تحصیل کرده ایرانی به نام زینت جهان شاه از فرنگ آغاز شد.

جهان شاه که به همراه پدرش، سرهنگ حبیب الله فرود سرپرست محصلان وزارت جنگ آن زمان ایران را به مقصد آلمان ترک کرده بود، پس از چند سال زندگی در کشورهای آلمان، سوئیس و فرانسه، هنر خیاطی، طراحی مد و اداره بوتیک را نزد طراحان و مدسازان مطرح آن دوره از جمله پیر بالمن فرا گرفته بود.

زینت جهان شاه در سال 1321 به همراه همسرش که یکی از افسران نظام بود به ایران بر می‏گردد. در بدو ورود به ایران، اقدام به افتتاح یک بوتیک و خیاط خانه در خیابان امیریه تهران می کند و در مدت سه ماه موفق می شود 90 دست لباس زنانه برای صبح و عصر و شب، تولید و با پوشاندن به تن مانکن‏ ها و دخترخانم ها، آنها را در معرض مشاهده پانزده تن از خانم های از فرنگ برگشته قرار بدهد که با مدروز اروپا آشنا بودند.

مد لباس جهان شاه، آمیزه‏ای از مدهای غربی و دید شخصی ا‏ش بود. او برای تمام لباس‏های ایرانی، از روی فصول یا گل ‏ها اسم انتخاب کرده بود. جنس لباس ‏ها اغلب از مخمل و لمه بود. مدل پالتوها و آستین‏ ها آزاد و یقه‏ ها بسته بودند.

کت ‏ها و دامن‏ ها نیز مناسب با اعتقادات دینی زنان ایرانی طراحی و پیراهن شب به سبک دکولته (بنددار) طراحی شده بود که روی آن منجوق وپولک دوزی شده بود. به جلوی این لباس قسمتی اضافه می‏ شد که به تن بایستد.

کفش‏ ها هم نوک گرد و بی پاشنه و باریک طراحی شده بود. بین مدل‎های لباس از پالتو پوست و کلاه به علت گرانی پوست و عدم امکان فروش خبری نبود. از طرف دیگه جهان شاه کلاه دوز خوبی هم سراغ نداشت تا طرح‏ هایش را سفارش بدهد.

در عوض کیف‎های مدل«موت» که هردودست در داخل کیف قرار می‎‏گرفت به نمایش گذاشته شده بود. رنگ‏ هایی که در مدل‏ها استفاده شده بود بیشتر سیاه و قهوه‏ ای بود.
البته جهان شاه در نمایش مدل‎های خود به بازدیدکنندگان با مشکلاتی هم روبرو بود؛ از جمله روش راه رفتن و ایستادن مانکن ‏ها و سادگی و بی‏ آرایشی گیسوان آنها بود به ویژه در مورد آخر، آرایشگاه‏ های خاصی در ایران وجود نداشت. با این حال زنانی که وصف نمایش خیره کننده جهان شاه را شنیده بودند استقبال زیادی از جادوی مد او کردند و کارش رونق فراوانی گرفت.

این زن بعد از ده سال از افتتاح بوتیک و خیاط خانه خود به فکر استفاده از لباس قدیمی در کارش افتاد و با الهام از موزه مردم شناسی مانتویی را طراحی کرد که شبیه ردای مردان قدیمی بود و آستین‏های گشادی داشت که با استقبال فراوانی روبرو شد.

او تا سال 1374 به کار خیاطی و مدسازی ادامه داد. در واقع وی شروع کننده راهی شد که ابتدا توسط فرزندش و بعد هم دیگران ادامه یافت.

 

جهان شاه درباره مد حرفی دارد:
 شیک پوشی خیلی خوب است، ولی نباید«آلامد» شد و دربست و چشم بسته از مد پیروی کرد. همیشه پیرو مد بودن، زیبایی نمی آورد بلکه رعایت اعتدال و شخصیت در لباس پوشیدن است که یک خانم را برازنده جلوه می دهد. به اعتقاد من یکی از اصول شیک پوشی خانم‏ ها، همان ساده پوشی و رعایت اعتدال در مد است.

زینت جهان شاه نه تنها کسی بوده که مفهوم بوتیک را وارد ایران کرد، بلکه اولین کسی بوده که بوتیک خودش را هم دایر می کند.

منبع:
روزنامه خاک خورده گوشه ی اتاقم

تاریخچه بوتیک در جهان

 یادداشت و مقالات مرتبط

آدرس اینستگرم الیمو